«Φῶς εἰς ἀποκάλυψιν ἐθνῶν»

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΕΞΑΡΧΙΑ

Τέταρτη Κατηχητική Συνάντηση για Ενήλικους 2017-2018

12 Ιανουαρίου 2018

Κατά την πρώτη μας συνάντηση τον μήνα Οκτώβριο σας παρουσίασα, σε γενικές γραμμές με ποιο τρόπο το λειτουργικό έτος κάθε χριστιανικής Εκκλησίας είναι μία μεγάλη στιγμή και ένας ιερός τόπος κατηχήσεως και μυσταγωγίας. Κατά τη δεύτερη μας συνάντηση σας παρουσίασα μία ανάγνωση των κειμένων της γιορτής των Εισοδίων της Θεοτόκου στο Ναό, της γιορτής της εικοστής πρώτης Νοεμβρίου. Κατά την τρίτη μας συνάντηση σας έκανα μία μυσταγωγική ανάγνωση μερικών «κοντακίων» της χρονικής περιόδου πριν από τα Χριστούγεννα.

Κατά τη σημερινή μας αυτή συνάντηση επιθυμώ να προτείνω στον στοχασμό σας τρία σημεία: τρεις όψεις οι οποίες συνδέονται μεταξύ τους, αλλά μπορούν επίσης να είναι και ανεξάρτητες μεταξύ τους. Σε κάθε περίπτωση συνδέονται πάντοτε με το θέμα το οποίο μας οδηγεί κατά αυτές τις συναντήσεις μας: το λειτουργικό έτος ως μυσταγωγία της χριστιανικής ζωής. Θυμηθείτε τη λατινική εκείνη φράση την οποία σας ανέφερα ήδη από την πρώτη μας συνάντηση: «Anus liturgicus ipse est Christus» δηλαδή το λειτουργικό έτος είναι ο  ίδιος ο Χριστός. Τελούμε και ζούμε το μυστήριο του ίδιου του Χριστού στη ζωή μας. Δεν πρόκειται για μία απλή ανάμνηση, μία απλή μνήμη, αλλά για μία αληθινή και κυριολεκτική «ανάμνηση», μια ζωντανή μνήμη, η οποία από τα ύψη του ουρανού γίνεται παρούσα στη ζωή μας ως χριστιανοί.

Επομένως σας προτείνω τρία θέματα για τη σημερινή μέρα: Πριν από όλα επιθυμώ να σας παρουσιάσω με συντομία τον τόπο και τον ρόλο του Ψαλτηρίου στη βυζαντινή παράδοση και επομένους τους Ψαλμούς ως χριστιανική προσευχή.

Δεύτερο θέλω να σας προτείνω τον στοχασμό για την προσεχή μεγάλη εορτή: την Υπαπαντή, δηλαδή την Συνάντηση, της δευτέρας Φεβρουαρίου.

Τρίτο θέλω να κάνω μία εισαγωγή στο Τριώδιο, την χρονική περίοδο πριν από την  Μεγάλη Σαρακοστή, την οποία περίοδο θα αρχίσουμε την Κυριακή 28 Ιανουαρίου.

Οι ψαλμοί ως προσευχή Το  Ψαλτήριο στις βυζαντινές ιερές ακολουθίες.

Οι ψαλμοί και όλο το Ψαλτήριο, από μίας αρχής αποτελούν για την Εκκλησία προσευχές και μία πορεία προσευχής. Ο ίδιος ο Ιησούς χρησιμοποίησε τους ψαλμούς ως προσευχές, και ως προσωπική του προσευχή. Θα αναφέρω μονάχα ένα παράδειγμα: Ματθ. 27, 46:

«Θεέ μου Θεέ μου, γιατί με εγκατέλειψες». Αναφερόμενος στον ψαλμό 21,2 ο Ιησούς τον απαγγέλει στην αραμαϊκή γλώσσα: «Ηλί Ηλί λεμά σαβαχθανί»: το οποίο σημαίνει: «Θεέ μου Θεέ μου, γιατί με εγκατέλειψες». Επιπλέον η Καινή Διαθήκη είναι γεμάτη αναφορές (παραπομπές) στους ψαλμούς.

Τα πρώτα πατερικά κείμενα χρησιμοποιούν συχνά τους ψαλμούς ως προσευχές, και του διαβάζουν σχεδόν αποκλειστικά με το χριστολογικό ή εκκλησιολογικό τους νόημα: οι Ψαλμοί μιλούν για τον Χριστό και για την Εκκλησία. Αναφέρω μονάχα τις ομιλίες για τους ψαλμούς του Οριγένη, κατά τον τρίτο αιώνα, και τα σχόλια στους Ψαλμούς από τον Ιερό Αυγουστίνο, στον τέταρτο και πέμπτο αιώνα. Δηλαδή για τους Πατέρες (εδώ αναφέρω μονάχα τον Οριγένη και τον Αυγουστίνο), οι Ψαλμοί αποτελούν τα θέματα των ομιλιών τους και των σχολίων τους πάνω στους ψαλμούς. Για ποιο λόγο;  Γιατί οι πιστοί προσεύχονται με τους ψαλμούς, τους ψέλνουν τους αισθάνονται στη θεία τους λατρεία επομένως οι πιστοί πρέπει να καταλαβαίνουν τους ψαλμούς.

Οι Πατέρες τους τρίτου και του τέταρτου αιώνα και προπάντων ο μοναχισμός και οι μοναχοί θα είναι εκείνοι οι οποίοι θα πάρουν ολόκληρο το Ψαλτήριο ως προσευχή και ως πορεία προσευχής. Επιθυμώ να αναπτύξω ιδιαίτερα και αποκλειστικά το θέμα αυτό σε μία άλλη συνάντησή μας, δηλαδή να προσπαθήσω να απαντήσω στο ερώτημα: Οι Ψαλμοί είναι προσευχές;  Ή με άλλες λέξεις: οι Ψαλμοί οδηγούν στην προσευχή;

Κατά τούτη τη σημερινή μας συνάντηση σημειώνω μονάχα και με συντομία την παρουσία των Ψαλμών στην βυζαντινή μας θεία λατρεία. Όσοι  από εσάς παρευρίσκεστε συχνά στις ιερές ακολουθίες στον εσπερινό του Σαββάτου και στον όρθρο της Κυριακής, θυμάστε παραδείγματος χάρη τον εξάψαλμο του όρθρου (τους ψαλμούς 3, 37, 62, 87, 102 και 142), και τους ψαλμούς τους εσπερινού (στην αρχή τον 103, στη συνέχεια τους ψαλμούς 140, 141, 129 και 116). Αυτοί είναι οι λεγόμενοι «σταθεροί», ψαλμοί δηλαδή επαναλαμβάνονται κάθε μέρα, και έχουν κάποιο στίχο που τους χαρακτηρίζει και αυτός επαναλαμβάνεται όταν διαβάζουμε τον ψαλμό, για να υπογραμμίζει τον ρόλο του, ή την ερμηνεία του.

Δίνω μοναχά  μερικά παραδείγματα:

Στον εσπερινό, απαγγέλλοντας τον ψαλμό 103, στο τέλος επαναλαμβάνουμε τον στίχο του ψαλμού: «Ο ήλιος έγνω την δύσιν αυτού, έθου σκότος, και εγένετο νύξ. Ως εμεγαλύνθη τα έργα σου, Κύριε, πάντα εν σοφία εποίησας». Ο στίχος αυτός υπογραμμίζει τον βραδινό χαρακτήρα του ψαλμού, όπως και το μεγάλο έργο της δημιουργίας του Θεού.

Κατά τον όρθρο, στον ψαλμό 3, επαναλαμβάνουμε: «Εγώ εκοιμήθην και ύπνωσα, εξηγέρθην ότι Κύριος αντιλήψεταί μου». Και στον ψαλμό 62 επαναλαμβάνουμε: Έν τοίς όρθροις εμελέτων είς σέ, ότι εγενήθης βοηθός μου και έν τή σκέπη τών πτερύγων στου αγαλιάσομαι. Εκολήθη η ψυχή μου οπίσω σου, εμού δέ αντελάβετο η δεξιά σου», αυτή η επανάληψη υπογραμμίζει το νόημα της εμπιστοσύνης μας στα χέρια του Θεού.

Οι ψαλμοί παίζουν σπουδαίο ρόλο στη βυζαντινή θεία λατρεία, ένα ρόλο που ρυθμίζεται τόσο από το Ωρολόγιο όσο και από το Τυπικόν. Στις βυζαντινές ακολουθίες βρίσκουμε μία τριπλή χρήση των ψαλμών:  τους σταθερούς ψαλμούς, τους εναλλακτικούς ψαλμούς, και τους ψαλμούς με τα αντίφωνα.

Οι σταθεροί ψαλμοί είναι εκείνοι που επαναλαμβάνονται κάθε μέρα, στις διάφορες ώρες (π.χ. στον εσπερινό ο ψαλμός 103 και οι λυχνικοί  ψαλμοί 140, 141, 129, 116 στον όρθρο όλος ο εξάψαλμος). Μερικοί από αυτούς  τους ψαλμούς απαγγέλλονται αρκετές φορές μέσα στην ημέρα: ο 50ος ψαλμός απαγγέλλεται τέσσερις φορές ο ψαλμός 142 δύο φορές. Η προέλευση των σταθερών ψαλμών συνδέεται με τις ακολουθίες στους καθεδρικούς ναούς και όχι στα μοναστήρια.

Οι εναλλασσόμενοι ψαλμοί βρίσκονται στον όρθρο, στον εσπερινό και κατά την Μεγάλη Τεσσαρακοστή βρίσκονται και στις μικρές ώρες. Μπορούμε να πούμε ότι πρόκειται για μία απαγγελία η οποία στοχεύει να συμπεριλάβει όλο το Ψαλτήριο μέσα σε μια εβδομάδα.

Η Υπαπαντή του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού.

 «Η τεσσαρακοστή μέρα μετά τα Θεοφάνεια γιορτάζεται εδώ με πραγματικά μεγάλη επισημότητα…» Με τις λέξεις αυτές η προσκυνήτρια Εγηρία, κατά το δεύτερο ήμισυ του τετάρτου αιώνα, μας δίνει τη μαρτυρία για τον εορτασμό στην Ιερουσαλήμ, στη βασιλική της Αναστάσεως, της Υπαπαντής του Κυρίου, με την ανάγνωση της περικοπής από το κατά Λουκά ευαγγέλιο 2, 22-40 Η γιορτή της δευτέρας Φεβρουαρίου είναι μία από τις Δώδεκα Μεγάλες Γιορτές του Λειτουργικού Έτους, και έτσι την θεωρεί η ίδια η Εγηρία, συγκρίνοντάς την σχεδόν με το Πάσχα: «valde cun summo honore hic celebrator… cum summa laetitia ac si per Pascha…» δηλαδή: «εδώ γιορτάζεται με μέγιστη τιμή με μέγιστη χαρά σαν το Πάσχα…». Κατά τον πέμπτο με έκτο αιώνα η γιορτή τελείται στην Αλεξάνδρεια, στην Αντιόχεια και στην Κωνσταντινούπολη στα τέλη του έβδομου αιώνα η γιορτή εισάγεται και στη Ρώμη, από έναν Πάπα ανατολικής προέλευσης, τον Σέργιο α’ (687-701), ο οποίος θα εγκαινιάσει και τρεις άλλες γιορτές: Το γενέθλιο της Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου), τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου (25 Μαρτίου), και την Κοίμηση της Θεοτόκου (15 Αυγούστου).

Με τον τίτλο της Υπαπαντής, (δηλαδή της συναντήσεως), η βυζαντινή Εκκλησία στη γιορτή αυτή θέλει προπαντός να υπογραμμίσει τη συνάντηση του Ιησού με τον γέροντα Συμεών, δηλαδή ο Νέος Άνθρωπος (ο Χριστός, ο Ενσαρκωμένος Λόγος του Θεού), συναντάται με τον γέροντα (ο Συμεών και η Άννα αντιπροσωπεύουν όλη την παλαιά ανθρωπότητα), και έτσι εκπληρώνεται η αναμονή όλου του λαού του Ισραήλ. Η γιορτή έχει μία μέρα προεόρτια και οχτώ μέρες μεθεόρτιες. Η ιερή ακολουθία της ημέρας, πολύ πλούσια στο χριστολογικό της επίπεδο, έχει τροπάρια του Ρωμανού του Μελωδού, του Ιωάννου του Δαμασκηνού, του Ανδρέα Κρήτης και άλλων, οι οποίοι ανήκουν στη μεγάλη παράδοση των βυζαντινών υμνογράφων.

Είναι κείμενα τα οποία υπογραμμίζουν το μυστήριο της συναντήσεως του ενσαρκωμένου Λόγου του Θεού με τον άνθρωπο: «το παιδίον νέον ο προαιώνιος Θεός (όπως ψέλναμε τα Χριστούγεννα), συναντάται με τον άνθρωπο. Ένα από τα τροπάρια του εσπερινού μπήκε και στην ψαλμωδία της αναφοράς της ρωμαϊκής θείας λατρείας: «Κατακόσμησον τον νυμφώνα σου Σιών, και υπόδεξας τον Βασιλέα Χριστόν, άσπασαι την Μαριάμ, την επουράνιον πύλην αύτη γαρ θρόνος Χερουβικός ανεδείχθη αύτη βαστάζει τον Βασιλέα της δόξης, νεφέλη φωτός υπάρχει η Παρθένος, φέρουσα εν σαρκί Υιόν προ Εωσφόρου, όν λαβών Συμεών έν αγκάλαις αυτού εκήρυξε λαοίς, Δεσπότην αυτόν είναι, ζωής και του θανάτου, και Σωτήρα του κόσμου».

Στα κείμενα των ιερών ακολουθιών μας προσφέρεται μία ολόκληρη συλλογή βιβλικών εικόνων, οι οποίες εφαρμόζονται στη Μητέρα του Θεού με φόντο καθαρά χριστολογικό: η Παναγία είναι ουράνια πύλη, θρόνος χερουβικός, νεφέλη φωτός… Βρίσκουμε επίσης τις τυπικές και ωραιότατες χριστολογικές ομολογίες, οι οποίες χρησιμοποιούνται διαμέσου των αντιθέσεως: Αυτός τον οποίο σηκώνουν τα χερουβείμ και τον οποίο ψέλνουν τα σεραφείμ… βρίσκεται τώρα στην αγκαλιά της Μαρίας… και στα χέρια του αγίου γέροντα… Και σε σχέση μ’ αυτόν τον γέροντα  Συμεών, βρίσκουμε ακόμα … «σηκώνοντας τη Ζωή, ζητά να απολυθεί από τη ζωή … Επιπλέον το ίδιο αυτό τροπάριο καταλήγει με μία αναφορά, άμεσα πασχαλινή: Τώρα απόλυσε τον δούλο σου Δέσποτα, για να αναγγείλει στον Αδάμ ότι είδα τον προαιώνιο Θεό μου να είναι παιδίον νέον… Τα τρία πρώτα τροπάρια του εσπερινού συγκεντρώνονται στη μορφή του Συμεών, ο οποίος αγκαλιάζει το βρέφος, και διακηρύττει και ομολογεί τη θεότητά του.

Η ακολουθία του Εσπερινού προβλέπει επίσης τρία αναγνώσματα από την Παλαιά Διαθήκη το πρώτο είναι παρμένο από το Εξοδου 13 και Λεβιτικό 12: πρόκειται για την παρουσίαση και την αφιέρωση στον Θεό των πρωτοτόκων, συνδυάζοντας ακριβώς αυτή την αφιέρωση με την παρουσίαση του Ιησού στο Ναό, σαράντα μέρες μετά τη γέννησή του. Τα άλλα δύο αναγνώσματα είναι παρμένα και τα δύο από τον προφήτη Ησαΐα: το πρώτο είναι παρμένο από το κεφάλαιο 6, το οποίο διηγείται των πρώτη θεοφανία στον προφήτη, με το θέμα της αγιότητας του Θεού και με τη διακήρυξη του τρισάγιου ύμνου, και επομένως τον εξαγνισμό των χειλιών του Ησαΐα με το κάρβουνο από το ιερό βήμα και τελικά το τρίτο ανάγνωσμα από το 12ο κεφάλαιο του Ησαΐα  με την αναφορά στον άνθρωπο και στο ιερό βήμα μεταξύ των Αιγυπτίων (σύμβολο των ειδωλολατρικών λαών), τα οποία θα οδηγήσουν τον άνθρωπο και το ιερό βήμα στη σωτηρία του Θεού.

Τα απόστιχα, δηλαδή τα τροπάρια που ψέλνονται μετά από τα αναγνώσματα στεφανώνουν περισσότερο τη μορφή της Μητέρας του Θεού, με τους τίτλους τους οποίους ανέφερα πιο πάνω. Το δοξαστικό είναι του Ανδρέα της Κρήτης και είναι ένα ωραιότατο κείμενο, όπου βρίσκουμε τη σύνδεση με το Πάσχα, για την οποία μίλησα πριν από λίγο: «Ό τοίς Χερουβίμ εποχούμενος, και υμνούμενος υπό των Σεραφίμ, σήμερον τω Θείω Ιερώ κατά νόμον προσφερόμενος πρεσβυτικαίς ενθρονίζεται αγκάλαις, και υπό Ιωσήφ εισδέχεται δώρα Θεοπρεπώς, ως ζεύγος τρυγόνων την αμίαντον Εκκλησίαν, και των εθνών τον νεόλεκτον λαόν, περιστερών δε δύο νεοσσούς, ως αρχηγός Παλαιάς τε και Καινής. Του προς αυτόν χρησμού δε Συμεών, το πέρας δεξάμενος, ευλογών την Παρθένον, Θεοτόκον Μαρίαν, τα του πάθους σύμβολα του εξ αυτής προηγόρευσε, και παρ’ αυτού εξαιτείται την απόλυσιν βοών Νύν απολύεις με Δέσποτα, καθώς προεπηγγείλω μοι, ότι ειδόν σε το προαιώνιον φώς, και Σωτήρα Κύριον του Χριστωνύμου λαού».

Η ίδια εικόνα της γιορτής έχει ως φόντο τα κείμενα της Εξόδου 13, την παρουσίαση των πρωτοτόκων, και προπάντων την ευαγγελική περικοπή 2, 22-39 τη συνάντηση του Ιησού με τον Συμεών. Στον καθεδρικό μας ναό η εικόνα βρίσκεται ψηλά στα δεξιά. Η εικόνα βάζει στο φως ιδιαίτερα τη συνάντηση του Θεού με τον άνθρωπο και για μια ακόμα φορά φανερώνει το μυστήριο της Ενσαρκώσεως. Το εικονογραφικό σχήμα είναι πολύ καθαρό: Στο κείμενο βρίσκεται το βρέφος Ιησούς, έπειτα στα πλάγια στην πρώτη γραμμή είναι η Μαρία και ο Συμεών, στη δεύτερη γραμμή ο Ιωσήφ και η Άννα. Στο βάθος το ιερό βήμα με τον ουράνιο θόλο που το καλύπτει, επαναλαμβάνοντας το τυπικό σχήμα του χριστιανικού ιερού βήματος, ουράνιος θόλος, ιερό βήμα και ευαγγελιάριο επάνω στο βήμα.

Πρέπει ακόμα να υπογραμμίσουμε την ομοιότητα του Συμεών και της Άννας, ως εικονογραφικά χαρακτηριστικά με τον Αδάμ και την Εύα στην πασχαλινή εικόνα της καταβάσεως του Χριστού στον Άδη. Με τις ίδιες ματιές του Συμεών και του Αδάμ, όπως και της Άννας και της Εύας, ατενίζοντας τον Χριστό τόσο στην μία όσο και στην άλλη εικόνα. Στην εικόνα της δευτέρας Φεβρουαρίου ο Συμεών υποκλίνεται για να δεχθεί και να αγκαλιάσει τον Αδάμ. Η εικόνα της γιορτής της Υπαπαντής γίνεται προάγγελος της άλλης μεγάλης Συναντήσεως όταν ο νέος Άνθρωπος, ο Χριστός κατεβαίνει στον Άδη για να πάρει τον παλιό άνθρωπο, τον Αδάμ.

         H γιορτή της δευτέρας Φεβρουαρίου είναι μία γιορτή με δυνατό πασχαλινό νόημα και αποτελεί μια φανερή προαναγγελία του Πάσχα: «Χαίρε κεχαριτωμένη Θεοτόκε Παρθένε, εκ σου γαρ ανέτειλεν ο Ήλιος της δικαιοσύνης, Χριστός ο Θεός ημών, φωτίζων τους εν σκότει. Ευφραίνου και συ Πρεσβύτα δίκαιε, δεξάμενος εν αγκάλαις τον ελευθερωτήν των ψυχών ημών, χαριζόμενον ημίν και την Αανάστασιν». Αυτό το τροπάριο της γιορτής καταλήγει με τη φράση: «χαριζόμενον ημίν και την ανάστασιν», είναι πολύ κοντά στο συμπέρασμα του πασχαλινού τροπαρίου «και τοις εν τοις μνήμασι ζωήν χαρισάμενος». Εικόνα/Γιορτή της Συναντήσεως του βρέφους Ιησού με τον γέροντα Συμεών, Εικόνα/Γιορτή της Συναντήσεως του Θεού διαμέσου της Ενσαρκώσεως του Υιού, με την ανθρωπότητα, με κάθε άνθρωπο συνάντηση η οποία πραγματοποιείται στο Ναό, στην εκκλησιαστική ζωή κάθε χριστιανού του καθενός από εμάς.

ΤΟ ΤΡΙΩΔΙΟΝ

Το τρίτο θέμα το οποίο θέλω να αναπτύξω, με συντομία σήμερα είναι το Τριώδιον. Πραγματικά, την Κυριακή, εικοσιοκτώ Ιανουαρίου θα ακούσουμε την παραβολή και τον λόγο του τελώνη και φαρισαίου, και μπορούμε να πούμε ότι με την παραβολή αυτή θα αρχίσουμε το Τριώδιον.

Η θεία λατρεία της Εκκλησίας είναι πάντοτε ένας θεολογικός τόπος, δηλαδή ένα χώρος όπου ο Θεός μιλά, όπου ο Θεός μας μιλά: έπειτα  (και στο σημείο αυτό επιμένω συχνά, ίσως υπερβολικά αλλά το κάνω γιατί το θεωρώ πολύ σπουδαίο), η θεία λατρεία είναι ένας χώρος παιδαγωγικός και μυσταγωγικός και αυτό με το πιο κυριολεκτικό νόημα του όρου, δηλαδή ένας χώρος, ένα μέσο, που μας οδηγεί προς την πλήρη καθομοίωση με τον Κύριό μας, ο οποίος ενσαρκώθηκε, σταυρώθηκε και αναστήθηκε.

Δέκα Κυριακές πριν από το Άγιο Πάσχα, η βυζαντινή περίοδος του λειτουργικούς έτους, η οποία θα μας οδηγήσει στην μυστηριακή τέλεση του Πάθους, του Θανάτου και της Αναστάσεως του Κυρίου. Η λατρευτική αυτή περίοδος έχει και το δικό της λειτουργικό βιβλίο, με το ίδιο όνομα οφειλόμενο  στις τρεις ψαλλόμενες ωδές στην ακολουθία του όρθρου. Επιθυμώ για μία στιγμή να επιστήσω την προσοχή σας στις τέσσερις πρώτες Κυριακές του Τριωδίου, αυτές που προηγούνται  της αρχής της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, και θα τις αρχίσουμε ακριβώς την Κυριακή, είκοσι οχτώ Ιανουαρίου αυτού του έτους. Το Πάσχα όπως γνωρίζετε, κατά το έτος δύο χιλιάδες δεκαοχτώ θα συμπέσει στις 8 Απριλίου. Σας προτείνω να διαβάσετε αυτές τις περικοπές, να τις μελετήσετε και να τις ζήσετε, σαν ένα κλειδί πορείας προς το Άγιο Πάσχα.

Πριν απ’ όλα η αρχή του Τριωδίου δεν είναι η αρχή μιας χρονικής περιόδου μιας περιόδου η οποία έχει μία αυτονομία μέσα στο λειτουργικό έτος, επομένως μέσα στη ζωή της Εκκλησίας και του κάθε χριστιανού αλλά είναι η αρχή μιας χρονικής περιόδου η οποία πρέπει να μας οδηγήσει στο Άγιο Πάσχα.  Όλα εκείνα τα οποία θα ζήσουμε, θα τελέσουμε, θα αναλάβουμε, όλη η άποψη της μετανοίας, η οποία θα υπογραμμιστεί κατά την Μεγάλη Τεσσαρακοστή, πρέπει να μας οδηγήσουν, για να ατενίζουμε πάντοτε προς το Πάσχα του Κυρίου. Θυμηθείτε θα έλεγα, όλη τη βιασύνη μας «να φτάσουμε στην Ανάσταση», «να δούμε την Ανάσταση», μια βιασύνη την οποία μας την παρουσιάζουν τόσα και τόσα τροπάρια της χρονικής αυτής περιόδου.

Δεύτερο: η ματιά αυτή προς το Πάσχα θα υπογραμμιστεί πολύ καθαρά από τη γιορτή της δευτέρας Φεβρουαρίου, όπως ανέφερα πιο πριν.

Τρίτο: ας προσέξουμε λίγο τις τέσσερις Κυριακές της αρχής του Τριωδίου, δηλαδή αυτές που προηγούνται της Μεγάλης Τεσσαρακοστής: την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου, την Κυριακή του Ασώτου Υιού, την Κυριακή της Τελευταίας Κρίσεως ή των Αποκριών και τελικά την Κυριακή της Τυρινής, η οποία ονομάζεται επίσης και Κυριακή του Αδάμ και της Εύας. Είναι Κυριακές κατά τις οποίες τα ευαγγελικά αναγνώσματα μας προτείνουν σπουδαία θέματα για τη χριστιανική μας ζωή. Για καθεμιά από τις Κυριακές αυτές υπογραμμίζω δύο θέματα, τα οποία θεωρώ σπουδαία:

Η Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου υπογραμμίζει το θέμα της ταπεινοφροσύνης, η οποία είναι απαραίτητη για τη ζωή κάθε χριστιανού, σημειώνοντας την ομολογία της μεγαλοσύνης του Θεού της αγάπης. Το ευαγγέλιο υπογραμμίζει επίσης ένα άλλο θέμα το θέμα της περιφρονήσεως του αδελφού μας. Ο Φαρισαίος του Ευαγγελίου δεν δικαιώνεται. Δεν δικαιώνεται όχι για το γεγονός ότι καυχιέται για τα θρησκευτικά του έργα, αλλά για το γεγονός ότι λέει: «Σε ευχαριστώ για δεν είμαι όπως αυτός…..»

Η Κυριακή του Ασώτου Υιού υπογραμμίζει το θέμα της μετάνοιας και της έμπιστης αγάπης του Πατέρα, αλλά και το θέμα της ενδεχόμενης περιφρόνησης του άλλου αδελφού ο οποίος μετανοεί και επιστρέφει στο πατρικό σπίτι.

Η Κυριακή της Τελευταίας Κρίσεως (Ματθ. 25, 31-46) υπογραμμίζει την ανάγκη, τον επίκεντρο χαρακτήρα της αγάπης του Χριστού, ο οποίος είναι παρών στον αδελφό που πονά, που είναι άρρωστος, είναι στη φυλακή…

Η Κυριακή της Τυροφάγου (Ματθ. 6, 14-21) μας υπενθυμίζει την ανάγκη της συγχωρήσεως, πριν από κάθε προσευχή, πριν από κάθε νηστεία μας υπενθυμίζει τη σπουδαιότητα ότι η εξωτερική προσευχή, η εξωτερική νηστεία πρέπει να καθρεπτίζουν μία προσευχή και μία νηστεία στα βάθη της καρδιάς μας. Με αυτήν την έννοια σας προτείνω να διαβάσετε το ωραιότατο κείμενο του Οριγένη για την προσευχή, ή άλλα κείμενα των Πατέρων, τα οποία μιλούν για την προσευχή στη ζωή του χριστιανού.  Ή ακόμα επιστρέφοντας στο πρώτο σημερινό μας θέμα, σας προτείνω να διαβάσετε μερικά από τα σχόλια των Πατέρων στους Ψαλμούς.

Ας σημειώσουμε ότι πρόκειται για θέματα τα οποία θα συναντούμε και τα οποία κατά κάποιο τρόπο οφείλουμε να τα έχουμε πάντοτε μπροστά στα μάτια μας. Επιπλέον πρόκειται για θέματα τα οποία, με ωραιότατο τρόπο, τα συνθέτει η προσευχή του Αγίου Εφραίμ, την οποία τόσες και τόσες φορές θα επαναλάβουμε κατά την Μεγάλη Τεσσαρακοστή: την μετάνοια την ταπεινοφροσύνη, και το να μην κρίνουμε τον αδελφό μας.

Συνοψίζω με λίγες λέξεις: οι Ψαλμοί ως προσευχή ή ως πορεία προσευχής είναι ένα θέμα το οποίο σήμερα θέλησα μονάχα να αρχίσω, για να κάνω την εισαγωγή. Στη συνέχεια η γιορτή της δευτέρας Φεβρουαρίου.

Τελικά η αρχή του Τριωδίου, ως αρχή της πορείας μας κατά την Μεγάλη Τεσσαρακοστή, αλλά προπάντων ως πορείας μας προς το Άγιο Πάσχα.

 

©2017 Ελληνική Καθολική Εξαρχία elcathex.gr

Web Design by mare - Hosted by ATgroup